شاعرانه

  - تحولات فضای رسانه ای کشور در فاصله حدود یک سال تا انتخابات مجلس نشان از برنامه ریزی برخی گروه ها برای این انتخابات دارد.

 اگر در فضای مطبوعاتی کشور غلبه با رسانه های منتقد دولت است اما تلویزون ظاهرا قصد دارد به جای اینکه نقدهای دولت را بشنود آن طرف میز را هم به مورد بررسی قرار دهد.

 تغییر رویکردی که حکایت از عوض کردن فضای بازی به سمت کاستن از حجم انتقادات به دولت دارد.

نقد سیاسی در برنامه های تلویزیونی در اواخر فعالیت دولت اصلاحات شکل گرفت و وزیران دولت در برنامه ای که محمد رضا شهیدی فر مجری آن بود، در سال پاسخگویی نقد های کارشناسان مقابلشان را می شنیدند و پاسخگوی آن بودند. برنامه ای که در دوران خود به دلیل پخش در ساعات آخر شب ، تخصصی بودن و طولانی شدن چندان به چشم نیامد اما توانست تابوی حضور مدیران کشور در برنامه های تلویزونی را بشکند.

تشکیل دولت نهم و قول محمود احمدی نژاد در زمان تبلیغات تلویزیونی برای حضور مستمر در برنامه های تلویزونی و قول گفت وگو با مردم موضوعی بود که فرصتی برای رسانه ملی فراهم کرد تا به ارتقاء سطح مهمانان برنامه های سیاسی خود بپردازد. اگر تا پیش از این موضوع، حضور یک وزیر جزو آرزوهای تهیه کنندگان این دست برنامه محسوب می شد، از آن پس بود که وزراء یک به یک در ساختمان شیشه ای جام جم حضور یافتند تا برنامه های دوران حضور ضرغامی شکل انتقادی تری به خود بگیرد.

نگاهی متفاوت
برنامه «نگاه یک» با اجرای احمدی برادر مسعود احمدی مدیر فعلی شبکه تهران نخستین برنامه متفاوت سیاسی سیما در دولت نهم بود. اجرای متفاوت و سوالهای خاص، جزئی و متفاوت وی در مدت کوتاهی این برنامه را در بین مخاطبان جا انداخت. عمده تفاوت این برنامه با دیگر برنامه های سیاسی سیما در ساختار رسانه ای تر آن و نزدیکی بیشتر به ژورنالیسم مطبوعاتی بود. سوالهای که با چاشنی «چالشی بودن» از مهمانان برنامه پرسیده می شد و بعداز پاسخ های کوتاه مهمانان، بخش مجری جوان برنامه این رویه را تعدیل می کرد تا در نهایت هم مدیران این برنامه به خواسته خود برسند و هم مهمانان با لبخند این برنامه را ترک کنند. اما زمان زیادی طول نکشید که نحوه سوالات احمدی موجب شد وی جای خود را به مجریانی دیگر بدهد که همگی مانند گذشته تنها جدول پخش برنامه های سیما را پر کنند.

دیروزی که به فردا نرسید!
وحید یامین پور و برنامه دیروز،امروز و فردا دیگر برنامه ای بود که پس از چندی جای خود را در میان مخاطبان تلویزیون باز کرد. یامین پور که فارغ التحصیل دانشگاه امام صادق است، فعالیت هایش را از رادیو شروع کرد و بعد از مدتی عنوان «مشاور مدیر شبکه سوم سیما» را هم در کارنامه خود دید. او در ادامه به صلاحدید مدیران این سازمان، اجرای برنامه ای را آغاز کرد که اگر چه آغازش همانند بسیاری از برنامه های معمول سیما بود، اما پایان خوشی نداشت. او این روزها به همراه تیم امروز دیروز فردا در حج تمتع به سر می برد.

سکوی پرتاب
فضای ویژه کشور در سال 88 برای برنامه ای چون «دیروز، امروز وفردا» در حکم سکوی پرتابی بود تا برخی چهره های که در همه سالهای گذشته راهی به تلویزیون نداشتند در قاب جام جم دیده شوند. نوع انتخاب مهمانان این برنامه و نحوه سوالات مجری در ادامه این برنامه را به میان بحث های رسانه ها موافق و مخالف کشاند. «یک طرفه بودن» عمده دلیل مخالفان برای انتقاد از این برنامه بود. آنها معتقد بودند این برنامه قصد دارد اصلاح طلبان را ضایع کند. در مقابل موافقان معتقد بودندمخاطبان به دنبال شنیدن صداهای متفاوت از رسانه ای بودندکه در طول همه سالهای گذشته به جز ابتدای انقلاب جای برای مناظره گروه های سیاسی فراهم نکرده بود.

در نهایت اصلاح طلبان که در ابتدا مایل بودند در این برنامه حرفهای خود را با مخاطبان در میان بگذارند، در ادامه شرط و شروطی برای حضور خود قائل شدند. در سوی دیگر سیاسیون اصولگرا هم به مانند هم سلکان اصلاح طلب حضور در این برنامه را مقید به قید های کردند که در نهایت موجب شد مسئولان این برنامه از مناظره به گفت وگو های یک طرفه روی بیاورند. هرچند که برخی اقدامات پیش بینی نشده در این برنامه مثل آوردن پشت خط چهره هایی که به طور مستقیم ربطی به آن مضوع نداشتند هم در این دلخوری ها بی سهم نبود. اقدام هایی که موجب اعتراض بسیاری از مخاطبانشان شد تا در نهایت مدیران سیاسی تلویزیون را به این نتیجه رساند که «سری را که درد نمی کند دستمال نمی بندند.»

توقف یک باره
درحالی که در اوایل شهریور ماه قرار بود تا برنامه "دیروز، امروز فردا" با حضور محسن رضایی روی آنتن رفته و پیرامون مسائل مختلف از جمله نامه ارسالی رضایی خطاب به به مقام معظم رهبری بحث و تبادل نظر شود، نه تنها این برنامه پخش نشد بلکه به طور ناگهانی این برنامه تعطیل هم شد.

به دنبال این اقدام، هاشم رضایت قائم مقام شبکه سه سیما در گفت وگویی دلیل این اقدام را سخنان مقام معظم رهبری پیرامون نقد و کرسی‌های آزاد اندیشی و میزگردها در تلویزیون دانست و گفت: مسئولان این برنامه باید به رویکرد جدیدی درباره این برنامه برسند تا به روی آنتن برود.

تصمیم غیر منتظره علی دارابی قائم مقام وقت رئیس سازمان صداو سیما، برای پایان دادن به تنها برنامه جدی سیاسی سیما موضوعی بود که به هیچ عنوان قابل پیش بینی نبود. با این حال برخی یادداشت های وی در ماههای قبل تر از آن در روزنامه جام جم می تواند دلایل وی برای این اقدام را روشن تر کند.

دارابی 28 تیر ماه در مطلبی با عنوان «سیاسی شدن مردم و لوازم آن» با اشاره به دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره «سیاسی‌شدن مردم» دستیابی به این امر را نیازمند لوازمی دانسته بود. اعتماد میان مردم و مسئولان مولفه ای است که وی از آن به عنوان اولین شاخص نام برده و نوشته: «بی‌تردید یکی از مهم‌ترین لوازم سیاسی‌شدن مردم حفظ، افزایش و استمرار اعتماد میان مردم و مسوولان کشور است. اعتماد ملی بزرگ‌ترین سرمایه یک کشور در حوزه مشارکت سیاسی محسوب می‌شود. این اعتماد صرفاً در حوزه انتخابات و رأی‌دهی نیست. اعتماد مردم از سلامت و پاکدستی مسوولان، پاسداری آنان از بیت‌المال، سختکوشی و تلاششان برای اعتلای دین و پیشرفت و آبادانی کشور و نبود جنگ قدرت در میان مقامات، از جمله مهم‌ترین مؤلفه‌های این اعتماد را در برمی‌گیرد. اگر این اعتماد حاصل شد، مردم با اطمینان خاطر در امور مداخله می‌کنند و به این طریق، به‌گسترش فرهنگ سیاسی کشور کمک می‌شود.»

و شاید از همین دریچه بود که قائم مقام وقت ضرغامی تصمیم گرفت این برنامه را تعطیل کند تا هم اعتراض منتقدان اصولگرا و اصلاح طلب را متوقف کند و هم اتهام جناحی بودن را از تلویزون دور.

هر چند بعد از مدتی خود دارابی هم جای خود را به سید رمضان موسوی مقدم معاون پارلمانی ضرغامی داد و خود جایگزین میر باقری معاون سیما شد تا در فضای زور آزمایی شبکه های ماهواره ایی با تلویزیون، مدیران جام جمی ها ترجیح دهند برای چند ماه فضای سیاسی کشور به آرامشی موضعی دست یابد. آرامشی که البته تنها امتیاز دادن به رسانه هایی بود که دلسوزی برای جمهوری اسلامی نداشته و ندارند.

با تغییرات جام جم در راس مدیران ارشد این سازمان خلاء برنامه سیاسی جدی که به موضوعات روز کشور بپردازد موضوعی بود که در نهایت آنان را به این تصمییم رساند تا در قالبی جدید به این حوزه وارد شوند.

زور آزمایی رسانه ای به نفع دولت
برنامه «دنیای سیاست» که پیش از این در آخر هفته ها به تحلیل حوزه سیاست خارجی اختصاص داشت چند هفته ای است که با نام «نگاه دو» با تغییر رویکرد به حوزه داخلی می پردازد. برنامه ای که در دو هفته ابتدایی خود با اجرای مراد عنادی مجری سیما که از نیمه اردیبهشت ماه جاری در حکمی به‌عنوان مدیرکل دفتر امور رسانه‌‌ های نهاد ریاست جمهوری منصوب شد و در دو هفته بعد با اجرای عبد الرضا داوری روی آنتن رفته است.

نگاهی به مجریان و سوالهای مشترک آنان در هفته های که برنامه پخش شده نشان از هدف گذاری حامیان دولت برای تصمیم سازی های آینده است. 

عبدالرضا داوری هم که سابقه فعالیت در ماهنامه صبح و خبرگزاری های فارس و ایرنا را دارد در ابتدای سال جاری به عنوان مدیرعامل موسسه صندوق بازنشستگی صنایع مس ایران منصوب شد. صندوقی که سرمایه 30 هزار میلیارد ریالی آن از تجمیع سرمایه 45 شرکت از شرکتهای تحت پوشش شرکت ملی صنایع مس ایران به دست آمده است.

داوری که دانش آموخته دکترای مهندسی مکانیک و عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی است در همه ماههای انتخابات و بعد از آن پای ثابت مناظره های دانشگاهی و رسانه ای بود و به طور مداوم در برنامه های رادیو گفت وگو به دفاع از دولت می پرداخت.آخرین این اقدامات به دفاع او از دیدگاه رئیس جمهور درباره رشد جمعیت باز می گشت که وی پس از طرح آن از سوی رئیس جمهور با عدد و رقم به دفاع از آن پرداخت.

رویکرد برنامه «نگاه دو» نشان می دهد حامیان دولت تلاش می کنند حجم  انتقادات از دولت را کاهش دهند. طرح سوال درباره دلیل عدم تصویب طرح نظارت بر نمایندگان در همه 4 برنامه گذشته از حمید رسایی، احمد توکلی، علی زاکانی و اسدالله بادامچیان و پاسخ های متفاوت این نمایندگان به این سوال نشان از طراحی و به کار گیری ایده قدیمی «بهترین دفاع حمله است» را دارد.

نقد مجلس و طرح سوالاتی که به نوعی مرتبط کننده ارتباط نمایندگان با دانشگاه آزاد است استراتژی است که ظاهرا جواب داده است.

آخرین این دست اقدامات به مصاحبه پنجشنبه شب این برنامه با اسدالله بادامچیان بازمی گشت که در عنوان معرفی مهمان از وی به عنوان «نماینده مردم تهران در مجلس» نام برده می شد، اما در طول این گفت وگو نقد و بررسی عملکرد حزب موتلفه و سوال درباره چگونگی کسب مدرک تحصیلی بادامچیان از دانشگاه آزاد و ارتباط آن با امضا طرح اجازه وقف اموال در اختیار مؤسسات غیردولتی غیرانتفاعی که به عنوان طرح وقف دانشگاه آزاد مشهور شده از جمله سوالات مجری برنامه بود. همین موضوع بود که موجب شد بادامچیان درآخرین ثانیه های این برنامه و پس از آنکه در مجری برنامه سوالی درباره طرح نظارت بر نمایندگان را پرسید و اعلام کرد بیش از یک دقیقه وقت نداریم وی بعد از توضیحی کوتاه گفت که:«در مورد نمایندگی هیچ سئوالی نکردید و همه سئوال ها درباره حزب موتلفه بود. ای کاش می گفتید که این مصاحبه درباره حزب است.»